Graduał opata Macieja Skawinki (Graduale de sanctis)

Manuskrypt wykonany około 1460 r. Pergamin, 56 x 38 cm, k. 344.

Pismo bardzo staranne jednej ręki, tekstura, litery o kształcie gotyckim, litery majuskulne rozpoczynające poszczególne śpiewy czerwone i niebieskie, niekiedy zdobione wicią przechodzącą na margines; nuty czarne typu gotyckiego w kształcie rombów, umieszczone na czerwonych czteroliniach.

Oprawa z około 1569 r.; deski powleczone jasną wytłaczaną skórą; z powodu zatarcia czytelne tylko niektóre przedstawienia (król Dawid, Chrystus, śś. Piotr i Paweł); ślady po mosiężnych okuciach istniejących jeszcze około 1918, gdy W. Podlacha sporządził pierwszy opis.

Rękopis nieskatalogowany (wyczerpujący opis treści opublikował J. Pikulik, a iluminacje analizowała B. Miodońska).

Warszawa, Biblioteka Narodowa, sygn. akc. 10809.

Treść rękopisu

Podobnie jak Graduał Mścisława, rękopis zawiera śpiewy mszalne na cały rok podzielone na części: Ordinarius missae, Proprium de tempore, Proprium de sanctis, Commune sanctorum. Na wyklejkach znajduje się indeks śpiewów sporządzony w 1632 r.

Historia

Rękopis wykonano w Tyńcu za rządów Macieja ze Skawiny, zwanego Skawinką, opata w latach 1452-1477. Zawiera formularz o Przemienieniu Pańskim wprowadzony w 1459, a nie zawiera formularza uroczystości Niepokalanego Poczęcia Panny Marii wprowadzonego w 1476, co, obok analizy iluminacji, pozwala na datowanie kodeksu. Iluminacje zostały wykonane przez Mistrza Pontyfikału Tomasza Strzempińskiego w latach 1455-1460, malarza z kręgu iluminatorów małopolskich. Pierwotnie rękopis zawierał 13 kart iluminowanych, z których cztery miniatury wycięto przed 1918 r.

Około 1569 otrzymał obecną oprawę. W końcu w. XVI zmyto część śpiewów i na ich miejsce wpisano nowe. W Tyńcu prawdopodobnie był oznaczony sygnaturą 2 A2, wpisaną na wyklejce okładziny. Po kasacie Opactwa wraz z częścią księgozbioru tynieckiego przekazany w 1818 Uniwersytetowi Lwowskiemu (sygn. BUL Nr 413). Po drugiej wojnie światowej przejęty przez Bibliotekę Narodową.

Informacje pochodzą z: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik - grudzień 1994. Kraków 1994.