Antiquitates Iudaice libri XX, De bello Iudaico libri VII - Josephus Flavius

1466 r. Pergamin, 45 x 32,5 cm, s. 234.

Pismo: staranna bastarda w dwu kolumnach, jednej ręki.

Oprawa krakowska po 1466 r.; deski pokryte brązową skórą ze ślepymi tłoczeniami; na obu okładzinach bordiura z tłoczeniami o motywie zachodzących na siebie ostrołuków; górne i dolne części obu zwierciadeł wypełnione tłoczeniami o kilku wzorach; narożniki mosiężne z guzami zdobione grawerunkiem; w środku okładzin kwadratowa plakieta z guzem; zachowana jedna klamerka na pasku skórzanym; grzbiet płaski bez zdobień, pięć zwięzów

Warszawa, Biblioteka Narodowa, sygn. BOZ 1.

Historia

Jedyny zachowany w zbiorach polskich iluminowany rękopis dzieł Józefa Flawiusza i jedyny zawierający pełną wersję obu dzieł. Autorem iluminacji był ten sam artysta, który ozdobił Mszał nr 2 katedry krakowskiej, zwany także Mistrzem Panny z Jednorożcem. Rękopis zawiera 15 inicjałów malarskich, z których 7 z przedstawieniami figuralnymi (m.in. Adam i Ewa w raju, król Dawid, scena budowy świątyni).

Rękopis ufundował opat Maciej Skawinka, a przepisał organista tyniecki Maciej w 1466 (kolofon). Zakupiony wraz z Sakramentarzem tynieckim przez Stanisława Kostkę Zamoyskiego w 1814 i włączony do Biblioteki Ordynacji Zamojskiej. W 1945 przejęty przez Bibliotekę Narodową.

Rękopis nieskatalogowany. Ustalenia wymaga miejsce wykonania iluminacji, których analiza, zdaniem B. Miodońskiej, prowadzi do konkluzji, że ich autor był niezwiązanym z Tyńcem zawodowym iluminatorem świeckim działającym w Krakowie. Nieco inne wnioski wynikają z autopsji całego kodeksu. W przeciwieństwie do ksiąg liturgicznych program ikonograficzny rękopisu dzieła Flawiusza nie ma analogii w Polsce. Być może wykorzystano tu jakiś wzór powstały w latach trzydziestych XV w. Jednak precyzja projektu poszczególnych stron i staranność wykonania, podobna do rękopisów liturgicznych, wy­magały daleko posuniętej współpracy pisarza i malarza. O związku iluminatorów z klasztorem mówi także herb Opactwa na pierwszej stronie.  

Informacje pochodzą z: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik - grudzień 1994. Kraków 1994.