skryptorium

Ciekawostki ze skryptorium średniowiecznego - St Cuthbert Gospel

W ostatnim wpisie pokazaliśmy Wam największy manuskrypt średniowieczny, Codex Gigas. Dziś z kolei chcielibyśmy przedstawić Wam jeden z najmniejszych zachowanych rękopisów –Ewangeliarz świętego Cuthberta.

Manuskrypt ten jest również najstarszą zachowaną książką przepisywaną przez europejskich mnichów, zamieszkujących wschodnie wybrzeża Anglii, prawdopodobnie klasztor w  Monkwearmouth-Jarrow. Manuskrypt ochodzi z końca wieku VII n.e. i nie zawiera żadnych iluminacji, ale został napisany piękną, elegancką majuskułą.

Jej nazwa wiąże się ze świętym Kuthbertem z Lindisfarne, jednym z patronów Anglii. Długo uważano, że jest to jego własna, przenośna kopia Ewangelii, ponieważ na początki XII wieku, po ponad trzystu latach od jej powstania, odnaleziono ją w grobie świętego. Z tego powodu przez wieki Ewangeliarz traktowany był jak relikwia. Dziś uważa się jednak, że książkę napisano niedługo po śmieci świętego specjalnie jako pamiątkę, którą chciano złożyć jego grobie w Lindisfarne. Podczas inwazji Wikingów w 875 roku uciekający mnisi zabrali z opactwa kilka najważniejszych dla nich przedmiotów, między innymi trumnę świętego Cuthberta ze znajdującym się w nim manuskryptem, a także kilka innych ksiąg – między innymi słynny Ewangeliarz z Lindisfarne. Po długiej podróży trumna znalazła się w katedrze w Durham.

Jak wspomniano na początku, rękopis jest też niezwykle mały – ma jedynie 138 na 92 milimetry, co sprawia, że bez problemu mieści się na dłoni. Ze względu na swoje kieszonkowe rozmiary zawiera tylko tekst Ewangelii według świętego Jana. Wiąże się to z zadziwiającą tradycją, rozpowszechnioną w Anglii i Irlandii we wczesnym średniowieczu, która nakazywała noszenie ze sobą wersetów z Ewangelii według świętego Jana jako amuletu zawieszonego w skórzanym woreczku na szyi. Niewielu jednak mogło sobie pozwolić na noszenie jej pełnego tekstu.

Informacje dotyczące stanu fizycznego i historii oraz bibliografię manuskryptu można znaleźć na stronie http://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Add_MS_89000

zdjęcia kodeksu pochodzą z http://en.wikipedia.org/wiki/St_Cuthbert_Gospel