Najstarsza kolęda polska

Pod koniec XIX wieku historyk kultury, językoznawca i slawista Aleksander Brückner przebywał w Petersburgu poszukując ksiąg, dokumentów i zapisków, które mogłyby rzucić światło na rozwój polskiego języka. Wśród wielu cennych rękopisów z dawnej biblioteki braci Załuskich znalazł kazanie spowiednika królowej Jadwigi, Jana Szczekny, z roku 1424. Cysters ten w treść swojej wypowiedzi wplótł tekst kolędy Zdrow bądź, krolu anjelski, zapewne nie zdając sobie sprawy z tego, że dla osób żyjących setki lat później, takich jak Aleksander Brückner, będzie to najstarsza kolęda polska, jaką poznają przyszłe pokolenia. 

Niestety nie zachował się żaden zapis nutowy, a więc to w jaki sposób była ona śpiewana stanowi tylko i wyłącznie domysł. Z pewnością jednak oryginalnie brzmiała ona równie pięknie jak ta śpiewana na poniższym filmiku.

Zdrow bądź, krolu anjelski

K nam na świat w ciele przyszły,

Tyś za jisty Bog skryty,

W święte, czyste ciało wlity.

Zdrow bądź, Stworzycielu wszego stworzenia!

Narodził(e)ś się w ucierpienia

Prze swego luda zawinienie.

Zdrow bądź, Panie, od Panny

Jenż się narodził za nie.

Zdrow bądź, Jezu Kryste, krolu!

Racz przyjąci naszę chwałę,

Racz daci dobre skonanie

Prze twej Matki zasłużenie,

Abychom cię wżdy chwalili

Z Tobą wiecznie królowali. Amen.

Życzymy Wesołych Świat!

Pergamin, cz.II - metody produkcji

Do XV wieku na pulpitach skrybów, tak polskich jak i na Świecie, królował pergamin.

Do końca XII wieku wyrobem pergaminu zajmowali się mnisi, korzystając z przyklasztornego inwentarza żywego. Wraz ze wspomnianym wiekiem, który przyniósł ze sobą rozwój miast, a więc i specjalizację rzemieślniczą wyrób pergaminu przeszedł w ręce zawodowych pergamistów (pergaminarii /pergamentarii lub membranarii).

Pergamista przy produkcji pergaminu.

Skórę kozy albo owcy pergamista najpierw moczył w wodzie aby poddać ją procesowi gnicia, dzięki któremu zaczęło naturalnie odpadać włosie. Następnie skórę suszyło się rozciągając ja na drewnianej ramie. Powierzchnię rozciągniętej skóry pergamista zaczynał wygładzać specjalnym półokrągłym nożem.

Ze względu na techniki wykonania pergaminu warto wspomnieć o dwóch jego rodzajach: południowego (charta italica) i północnego (charta teutonica).

Południowy pergamin wyrabiany był we Włoszech, Hiszpanii oraz południowej Francji. W tym przypadku wygładzano tylko jedną jego stronę drugą pozostawiając chropowatą (tę po stronie sierści). Tekst zapisywano tylko na tej jednej, gładkiej stronie (łac. Album). Tego rodzaju używano przeważnie do wystawienia dokumentów, których treść w większości przypadków nie wymagała zapisu dwustronnego.

Pergamin północny, wyrabiany w krajach na północ od Alp był wygładzany z obu stron i był nieco grubszy.

Różnice w obu technikach wynikają z tego, że w przypadku pergaminu tzw. Południowego produkowano go w krajach pamiętających antyczne tradycje pisania na papirusach, a więc jednostronnie. Tradycji takich nie było w krajach północnych. 

Mnich nabywający arkusze pergaminu.