Słynny Sakramentarz tyniecki posiada aż 38 stron pisanych złotem i srebrem na purpurze.
Nietrudno domyślić się, że rękopis musiał być wart majątek. Wbrew jednak
pozorom nie tylko srebrne i złote litery podnosiły koszt manuskryptu, ale
przede wszystkim strony barwione purpurą.
 |
| Justynian I Wielki odziany w purpurę, fragment mozaiki z kościoła San Vitale w Rawennie |
Purpura już od starożytności była symbolem bogactwa i nierozłącznie związanej z nią władzy. W
średniowieczu w szaty barwione tym cennym kolorem odziewali się przede
wszystkim osoby majętne, chcące wyraźnie zaznaczyć swój wysoki status
społeczny, a więc przede wszystkim królowie i prominentne osobistości Kościoła.
Purpura była cenna
nie tyle ze względu na urzekające piękno swej barwy ale z powodu trudności jej pozyskania. Aby uzyskać w przybliżeniu 1
gram barwnika purpurowego, lub mówiąc bardziej przykładowo - aby zabarwić purpurą jedną szatę - trzeba było wyłowić z morza przynajmniej
12 000 (!) niewielkich mięczaków z gatunku rozkolców.
 | ||
| Muszla ślimaka z rodzaju Murex Brandaris |
Ślimaki (Murex Brandaris, Murex Trunculus), z
których gruczołów wytwarzano barwnik żyją do dzisiaj w morzu śródziemnym. Tutaj
w okresie antyku, wyławiali je Fenicjanie, którzy żyli na terenach, które
dzisiaj częściowo stanowią terytorium Libanu.
Purpurę wytwarzaną przez Fenicjan nazywano tyryjską, od miasta Tyr,
znajdującego się na wybrzeżu miasta śródziemnomorskiego.
Oto fragment
biblijnej Księgi Kronik, w której
król Salomon zlecił pewnemu
tyryjskiemu
rzemieślnikowi, aby dla świątyni wykonał między innymi:
[…]
wyroby ze
złota i srebra, z miedzi, żelaza, kamieni i drewna, z wełny
barwionej czerwonawą purpurą[…]. (2 Kronik
2:13, 14)
I w Nowym
Testamencie:
W
średniowieczu oprócz tkanin purpurą barwiono strony niektórych kodeksów, jak
chociażby wspominany wielokrotnie na tym blogu Sakramentarz tyniecki jak i wspomniany niedawno Ewangeliarz emmermański. Taki rękopis, zwany Codex Purpureus (kodeks purpurowy), to przykład jednego z
najcenniejszych, a zarazem najpiękniejszych rękopisów jakie stworzyła ręka
ludzka.
 |
| Codex Petropolitanus, rękopis Nowego Testamentu, VI w. |
 |
| Ewangelie z Rossano, rękopis Nowego Testamentu, VI w. |
